Debate aberto en Galicia sobre a nova ampliación da moratoria do eucalipto ata o 2030
A decisión da Xunta de Galicia de ampliar ata o ano 2030 a moratoria do eucalipto xerou un intenso debate no país entre o Goberno galego e as organizacións agrarias e ecoloxistas. A medida, anunciada o pasado 16 de outubro pola conselleira do Medio Rural, María José Gómez, chega acompañada de novas flexibilizacións destinadas —segundo o Executivo autonómico— a aumentar a produtividade forestal, combater o abandono do monte e garantir a sustentabilidade do sector.
Na rolda de prensa celebrada en Santiago, Gómez explicou que a ampliación da moratoria busca “producir máis e mellor en menor superficie”, promovendo un equilibrio entre rendemento económico, protección ambiental e cohesión social no ámbito rural. A titular de Medio Rural estivo acompañada polo secretario xeral da Oficina de Coordinación Económica da Presidencia, Juan Carlos Reboredo, e polo director xeral de Planificación e Ordenación Forestal, José Luis Chan.
Entre as novidades, a Xunta permitirá novas plantacións de eucalipto en substitución doutras xa existentes, sempre que a parcela orixinal se reforeste con coníferas ou frondosas e que a nova repoboación non supere o 75% da superficie inicial dedicada ao eucalipto. Ademais, por primeira vez, estas substitucións poderán realizarse entre titulares diferentes, o que supón unha modificación relevante da normativa actual.
Tamén se introducen medidas específicas para os propietarios de piñeirais afectados pola banda marrón, unha enfermidade que está a causar importantes perdas. Durante unha quenda de corta, permitirase a substitución de ata o 50% dos piñeiros eliminados por eucaliptos, mentres que o 50% restante deberá reforestarse con coníferas ou frondosas. Segundo Gómez, trátase dunha “medida puntual e excepcional” destinada a dar resposta a unha emerxencia fitosanitaria.
A conselleira destacou que o Goberno galego investirá 1,4 millóns de euros en investigación e tratamentos para combater esta enfermidade, e que o conxunto de medidas se enmarca no Plan Forestal de Galicia, co obxectivo de avanzar cara a un modelo máis equilibrado. Ademais, insistiu en que se reforzarán as accións para eliminar os eucaliptos ilegais en Rede Natura e nas faixas secundarias de protección, fomentando o uso de frondosas e coníferas autóctonas.
Críticas do Sindicato Labrego Galego
A resposta ao anuncio da Xunta non se fixo agardar. O Sindicato Labrego Galego – Comisións Labregas (SLG-CCLL) cualificou a medida como unha “trampa da moratoria” e advertiu de que non existe vontade política nin recursos suficientes para reducir a superficie ocupada polo eucalipto en Galicia.
Nun comunicado difundido o 17 de outubro, o coordinador da área de montes do sindicato, Diego Sánchez Agra, lamentou que a decisión se tomase “sen convocar o Consello Forestal de Galicia”, e acusou á Consellería de Medio Rural de manter unha política continuísta que “segue a favorecer os monocultivos forestais en detrimento da produción agraria e da biodiversidade”.
O SLG subliña que moitas das hectáreas de eucalipto ocupan terras de uso agrícola, nun contexto no que Galicia conta cunha Superficie Agraria Útil (SAU) do 20%, fronte a unha media europea próxima ao 40%. A organización considera que incrementar a flexibilidade da moratoria sen aplicar mecanismos de control efectivos só servirá para perpetuar a expansión desta especie, que xa ocupa amplas zonas do territorio, moitas delas plantadas de forma ilegal.
O sindicato tamén advertiu dos riscos ambientais e sociais asociados ao avance do eucalipto, lembrando os incendios forestais rexistrados este verán e as traxedias vividas en lugares como Chandebrito ou Portugal. “Aumentar a superficie de eucalipto vai na dirección contraria aos compromisos da propia Xunta, que na Lei de Recuperación da Terra Agraria prometera incrementar a superficie agrícola”, sinalan.
Ademais, o SLG alerta de que o novo sistema de intercambio de dereitos de plantación entre propietarios podería abrir un “novo espazo de especulación coa terra” e favorecer prácticas opacas sobre parcelas con plantacións ilegais ou situadas en zonas protexidas.
En palabras de Sánchez Agra, “pensar que a substitución do piñeiro insigne por eucalipto vai salvar o sector madeireiro é unha visión curta e sen futuro, que demostra a falta de criterio técnico e político para afrontar os retos do monte galego”.
Un debate que continúa
A ampliación da moratoria do eucalipto e as súas flexibilizacións deixan sobre a mesa un debate de fondo sobre o modelo forestal que Galicia precisa. Mentres a Xunta defende que estas medidas supoñen un paso cara á xestión sustentable e produtiva do monte, o movemento agrario e ecoloxista insiste en que sen cambios estruturais, control efectivo e planificación a longo prazo, o resultado será a consolidación dun modelo forestal baseado no monocultivo e na especulación.
O futuro do monte galego continúa, así, no centro do debate político, ambiental e económico do país.